ไม่มีคำว่า โรคคอเลสเตอรอลในเลือดสูง ในตำราแพทย์จีนโบราณ ถ้ามาตรวจกับแพทย์แผนจีน บอกว่ามีโรคไขมันในเลือดสูงเป็นการวินิจฉัยจากการตรวจเลือดแบบแผนปัจจุบัน  การรักษาโรคนี้แพทย์จีนจะเน้นไปที่การรักษาสมดุลของการทำงานอวัยวะภายในและปรับเรื่องการไหลเวียนเลือด พลังและของเหลวในร่างกาย ไม่ให้มีการติดขัด บางครั้งจะกล่าวถึงเสมหะ ความชื้น การทำงานของตับและม้ามไม่สมดุล ต้องขับเสมหะชื้น กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ไม่ให้อาหารตกค้าง รวมทั้งการปฏิบัติตัวในการรับประทานอาหารและการปรับเปลี่ยนนิสัย พฤติกรรมการดำเนินชีวิต

สาเหตุไขมันในเลือดสูงในมุมมองแพทย์แผนจีน

      1. การรับประทานอาหารและการดำเนินชีวิต อุปนิสัยการกิน  ทำงานหักโหม ขาดการพักผ่อน ความเครียดทางอารมณ์ ทำให้การทำงานของอวัยวะภายในแปรปรวน เกิดเสมหะความชื้นและเลือดอุดกั้น อาหารที่ง่ายต่อการเกิดเสมหะความชื้นและทำให้เลือดติดขัด คือเนื้อสัตว์ อาหารหวานมัน เหนียวหนืด ย่อยยาก

      2. การทำงานของอวัยวะภายในเสียสมดุล  อวัยวะหลักที่เกี่ยวข้อง คือ ตับ ม้าม ไต

      – พลังตับติดขัดอุดกั้นทำให้การไหลเวียนเลือดไม่คล่อง กลไกพลังในช่องกลางตัว(ซานเจียว)ที่ทำหน้าที่เป็นเส้นทางลำเลียงน้ำและของเหลวทั่วร่างกายก็ติดขัดไปด้วย

      – ระบบย่อยและลำเลียงอาหาร(ม้าม)ก็มีประสิทธิภาพลดลง  กลายเป็นความชื้นตกค้าง

      – ไตกำกับน้ำ ถ้าพลังไตอ่อนแอ การขับระบายน้ำไม่ดี พลังความร้อนในร่างกายน้อย การเผาผลาญน้อย(คล้ายภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ)

     เกิดความชื้นตกค้างในร่างกาย อีกด้านหนึ่งกรณีไตยินพร่อง(ทำให้เกิดความร้อนและแห้งในเซลล์ต่างๆของร่างกาย) ก็จะทำให้ของเหลวเหนียวข้นเป็นเสมหะและเลือดอุดกั้นเช่นกัน

       สรุป ไขมันในเลือดสูงในความหมายแพทย์แผนจีนคือ เสมหะความชื้น เลือดอุดกั้น

       สาเหตุมาจากการทำงานอวัยวะภายในพร่อง เช่น ม้ามพร่องเกิดความชื้นเสมหะ มีเลือดอุดกั้นจากพลังตับติดขัด ยินพร่องเกิดเสมหะเลือดอุดกั้น หยางของไตพร่อง ทำให้อาหารของเหลวตกค้าง เกิดความชื้นเสมหะ

หลักการรักษาคือกระจายพลังตับอุดกั้นและเสริมพลังม้ามทำให้การย่อยดูดซึมปกติ “活血、健脾、化痰”และยังพิจารณา การปรับสมดุลของไตยิน หรือไตหยาง

 

ตัวอย่างสมุนไพรจีนลดภาวะไขมันในเลือดสูง

1. ข้าวยีสต์แดง (Red yeast rice)

เป็นข้าวที่ผ่านการหมักโดยใช้เชื้อรา Monascus purpureus เป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านในการหมักข้าวเพื่อใช้สีในการปรุงแต่งอาหารและมีการบันทึกในตำรับยาสมุนไพรจีน ตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง (ค.ศ.800)

ข้าวยีสต์แดง เป็นสมุนไพรฤทธิ์อุ่นเล็กน้อย รสหวาน  ไม่มีพิษ (味甘，性微温, 无毒)

       วิ่งเส้นลมปราณ  ม้าม ลำไส้ใหญ่ ตับ(归脾、大肠、肝经)

      สรรพคุณ   กระตุ้นการไหลเวียนเลือด สลายเลือดอุดกั้น เสริมม้ามช่วยย่อยอาหาร แก้บิดถ่ายเป็นเลือด หลังคลอดน้ำคาวปลาไม่หยุด รักษาอาการบาดเจ็บจากการถูกทุบตี(活血化瘀；健脾消食；赤白下痢；产后恶露不尽；跌打损伤)

ปี ค.ศ.1970  Professor Endo ชาวญี่ปุ่นได้ค้นพบ monacolin K จากการหมักข้าวยีสต์แดง (Red yeast rice ) โดยสารสำคัญ Monacolin K  มีประโยชน์กับผู้ที่มี ไขมันในเลือดสูง

2. เมล็ดชุมเห็ดเทศ (决明子)

ฤทธิ์ค่อนเย็น รสขม หวาน

วิ่งเส้นลมปราณตับ ไต ลำไส้ใหญ่

สรรพคุณ ขับร้อนทำให้ตาสว่าง บำรุงไต ช่วยระบายอุจจาระ แก้อาการตาแดง ปวดหัว เวียนศีรษะ ท้องผูก ลดไขมันในเลือด

3. ซานจา (山楂)

ฤทธิ์ค่อนอุ่น  รสเปรี้ยว หวาน  (酸、甘，微温)

วิ่งเส้นลมปราณม้าม กระเพาะอาหาร ตับ (归脾、胃、肝经)

      สรรพคุณ ช่วยย่อยอาหาร เสริมม้ามกระตุ้นความอยากอาหาร กระตุ้นการไหลเวียนพลัง สลายเลือดอุดกั้น (消食化积，健脾开胃，行气散瘀)

4. โสมซานชี (三七)

โสม Sanchi Ginseng （三七）มีสาร Saponin ช่วยละลายไขมันที่เกาะในผนังหลอดเลือด ช่วยให้ลิ่มเลือดไม่ก่อตัว กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ป้องกันภาวะหัวใจและสมองขาดเลือด เสริมสร้างความทนทานต่อการขาดออกซิเจน   

เป็นพืชสมุนไพรอยู่ในตระกูล “โสมคน” ซานชีเป็นภาษาจีน แปลว่า “สามเจ็ด” เป็นไม้ยืนต้น แต่ละต้นมีกิ่ง 3 กิ่ง แต่ละกิ่งมีใบไม้ 7 ใบ เลยตั้งชื่อว่า สามเจ็ด

สรรพคุณโสมซานชี三七

1. ช่วยป้องกันการเกิดอาการหัวใจขาดเลือด อาการเส้นเลือดฝอยที่ไปเลี้ยงสมองตีบทำให้สมองตาย ซึ่งเป็นสาเหตุของอัมพฤกษ์ อัมพาต เนื่องจากโสมซานชีมีสารซาโปนินซึ่งเป็นสารที่มีฟองคล้ายสบู่ มีคุณสมบัติช่วยละลายไขมันที่เกาะอยู่ตามหลอดเลือด ช่วยป้องกันการเกาะตัวของไขมันในผนังหลอดเลือด 

2. ช่วยลดระดับโคเลสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ ไขมันส่วนเกินในร่างกาย และมีรายงานการวิจัยถึงกรดไตรลินโนเลอิน (Trilinolein) ที่มีอยู่ในโสมซานชี ว่าช่วยเสริมคุณสมบัติของสารซาโปนินในการกำจัดไขมันออกจากเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งในตับของหนูทดลอง สารซาโปนินชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในโสมซานชี สารพานาไซดอลสามารถลดและยับยั้งการเพิ่มจำนวนอย่างรวดเร็วของเซลล์เนื้องอกในสมองของหนูทดลองได้

4. เพิ่มจำนวนออกซิเจนต่อเซลล์สมองของร่างกาย รวมทั้งเพิ่มประจุไฟฟ้าทางชีวเคมี  เนื่องจากโสมซานชีมี แร่ธาตุเยอรมาเนียม (Trace Element Germanium) ซึ่งที่เป็นประโยชน์ต่อระบบประสาทและการทำงานของหัวใจ ในสภาวะการขาดออกซิเจน

5. ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของระบบภูมิคุ้มกันภายในร่างกาย ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันเชื้อโรค

6. ช่วยให้ร่างกายสามารถนำออกซิเจนไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มสมรรถภาพการทำงานของร่างกาย และช่วยคงสภาพร่างกายให้สมบูรณ์แข็งแรง ในชีวิตประจำวัน สมุนไพรโสมซานชี ใช้เป็นอาหาร  รับประทานแล้วจะช่วยทำให้ร่างกายแข็งแรง ชาวจีนจึงนิยมนำมาปรุงอาหารกิน เช่น นำมาตุ๋นหรือต้มกับเนื้อสัตว์

7. โสมซานชีมีสรรพคุณช่วยสร้างเลือดและห้ามเลือด และฟื้นฟูเลือดโดยสลายพิษภัยในเลือด  แก้อักเสบและบรรเทาอาการเจ็บปวด เป็นส่วนประกอบสำคัญของยาจีนสำเร็จรูป  ยาขาวยูนาน (云南白药)

8. สมุนไพรโสมจีนซานชี  ใช้รับประทานในปริมาณน้อยๆ เพื่อผลในการบำรุงร่างกายและขจัด พิษออกจากเลือดรวมทั้งการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายให้แข็งแรง

9. โสมซานชีสามารถช่วยป้องกันอาการต่าง ๆ ของโรคหัวใจและโลหิตได้ ปรับความดันโลหิต  ปรับลมปราณของร่างกาย ปรับสมดุลทุกระบบในร่างกายให้เป็นปกติ ทำให้ระบบเลือดสะอาด ช่วยสร้างกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกาย และช่วยระงับการไหลของเลือด และมีเลือดออกจากกระเพาะ